BİZE ULAŞIN
Bunun sebebi ise çok büyük ihtimalle, bamyanın da dahil olduğu ebegümecigiller familyasına ait tüm bitkilerde olan o yapışkan, sümüksü maddedir. Aslında doğru şekilde temizlenip uygun şekilde pişirilirse ortadan kalkacak olan bu sorun, bamyanın çocuklar tarafından yeterince tüketilmesinin önündeki en büyük engel. Oysa bamya asırlardır, sarayda padişah sofralarının, halk arasında da ziyafet sofralarının baş köşesindeki yerini korur.
Sıcak iklimleri seven bamya, toprak özellikleri bakımından çok seçici değildir ve fazla su da istemez. Ekimi ve bakımı kolay fakat hasatı, özellikle de geniş bir alan söz konusu olduğunda oldukça zorludur. Her bir bamyanın tek tek, elle toplanması gerekir ve bitkinin gövdesi, yapraklarının altı ve meyveleri kaşıntı yapan tüylerle kaplıdır. Zaten bamya yetiştiricilerinin karşılaştığı en büyük sorun, bamyaların toplanması ve boylarına göre ayrılarak piyasaya sürülmeye hazır hale getirilmesinde çalışacak işçi bulmanın güçlüğüdür. Bu güçlük aynı zamanda bamyanın pahalı bir sebze olmasının da sebebi.
Miktar: 100 g
Kalori (kcal): 33
Yağ (g): 0.2
Karbonhidrat (g): 7
Protein (g): 1.9
Kolesterol içermeyen bamya, yüksek C vitamini, K vitamini ve folat (folik asit) içeriği ile öne çıkan bir sebze. Yetişkin bir insan günlük C vitamini ihtiyacının %27'sini, K Vitamini ihtiyacının %50'sini, folat ihtiyacının %11'ini 100 gram bamyadan karşılayabilir. Bunun yanı sıra bamya, magnezyum, potasyum, kalsiyum ve fosfor mineralleri yönünden çok zengin. Fakat bamyanın insan sağlığına en önemli faydaları, zengin lif içeriği sayesinde olur.
Gebelikte sağlıklı hücre yenilenmesi, her zamankinden daha fazla önem taşır. Hem anne hem de bebek için hayati öneme sahip olan hücre sağlığının korunması için, bamyada yüksek miktarda bulunan folat, olmazsa olmaz bir bileşiktir. Önemli bir B vitamini olan folat, gebeliğin ilk aylarında bebekte görülen spina bifida gibi doğum kusurlarını önlemeye yardımcı olur. İçeriğindeki C vitamini sayesinde bebeğin normal değerler içinde ve zamanında büyümesine yardımcı olur. Annelerin sindirim sorunlarına verdiği desteği de gebelikte bamyanın faydaları arasında sayabiliriz.
Başta sindirim olmak üzere tüm vücut sağlığı için gerekli olan diyet lifleriyle dolu olan bamya, kalın bağırsakların temizlenmesine yardımcı olur. Ayrıca zengin A vitamini içeriği, bağırsakların yüzeyini kaplayan mukoz membranlara katkıda bulunur ve sindirim sisteminin sağlıklı şekilde çalışmasını sağlar. Bağırsak hareketlerinin düzenli olması, gaz ve şişkinlik problemlerini de ortadan kaldırır. Bamyanın sindirim ve dolayısıyla boşaltım sistemi üzerindeki etkisi 2 yönlü görülür; kabızlığı önleyen lifli yapısı aynı zamanda dışkının hacim kazanmasını sağlayarak, ishali de önler.
Bamya, solunum sorunlarına yardımcı olduğu bilinen C vitaminini içerir. Araştırmalar C vitamininin düşük miktarda alınması halinde bile astım, bronşit gibi solunum yolu şikayetlerinde azalma sağladığını gösteriyor. Ayrıca içeriğindeki musilaj maddeler, tahriş olmuş nefes borusu ve diğer solunum sistemi organlarında koruyucu bir tabaka oluşturarak iyileşme sağlar. Böylece öksürüğü de keser.
Pek çok bitkisel üründe bulunan fakat az miktarda oldukları için yeterince fayda sağlamayan musilaj maddeler, bamyada çok yüksek miktarda bulunur. Bamyanın sümüksü yapısı da bu maddelerin bir sonucudur. Zamk gibi yapışkan olmayan fakat suyla birleştiğinde şişerek bulunduğu dokunun üzerini kaplayan musilaj maddeler, dokuları dış etkenlerden korur ve iyileşmeleri için uygun ortamı sağlar. Bamyanın cilde faydaları bu kadarla sınırlı değil. Hücre yenilenmesini sağlayan bileşenleri ve C vitamini sayesinde cildin esnekliğini artırarak yaşlanma etkilerini de geciktirir.
Şeker emilim hızını kontrol etmeye yardımcı olur. Bamyanın şeker hastalığına faydaları, içeriğindeki zengin lif yapısı sayesindedir. Düşük glisemik indeksiyle kan şekerinin daha yavaş yükselmesini ve böylece dengede kalmasını sağlayan bamya, diyabete bağlı istenmeyen etkilerin oluşumunu da önler. Bamyanın diyabete bağlı böbrek hasarlarının önlenmesinde fayda sağladığını gösteren araştırmalar vardır.
Bamyada bulunan çeşitli antioksidan bileşenleri, serbest radikalleri vücuttan uzaklaştırır. Antioksidanlar ve C vitamini sayesinde çoğalan beyaz kan hücreleri, hastalık yapan serbest radikallerle daha etkili biçimde savaşırlar.
Bamya, potasyum minerali bakımından da çok değerli bir besin. Eksikliğinde kas kramplarıyla karşılaştığımız potasyum, kan damarlarını ve arterleri rahatlatmaya yardımcı olur. Kan basıncını düşürerek kalp damarları üzerindeki gerginliği azaltır. Bu, pıhtılaşma, damar sertliği ve inme riskinin büyük oranda azalması anlamına gelir.
Sağlıklı kilo vermek isteyenler için bamya çok değerli bir besindir ve iyi bir yardımcıdır. İçeriğindeki yüksek besin ögeleri vücudun ihtiyacı olan enerjiyi sağlarken, düşük yağ oranı sayesinde yağlanmaya sebep olmaz. Bu aşamada bamya zayıflatır mı sorusuna verilecek cevap evet ya da hayır gibi tek kelimelik olmayacaktır. Bamya tek başına kilo vermeyi sağlamaz. Uzun süre tok hissetmeyi sağlar, şişkinlik ya da ödem şikayetlerini azaltır, bağırsak hareketlerini hızlandırır ve böylece kilo vermeye yardımcı olur. Sağlıklı bir şekilde zayıflamak için bamyanın nasıl tüketildiğine, gün içinde yenilen besinlere ve günlük hareket aktivitelerine dikkat edilmesi gerekir.
Bitkisel ürünleri mevsiminde tüketmek, her zaman ilk tercihimiz olmalı. Kurutma işlemi ister güneşte isterse fırında yapılsın, sebze ya da meyvelerin suyunu kaybetmesi anlamına gelir. Bütün sebze ve meyveler gibi bamya da kurutularak saklandığında C vitamini kaybına uğrar. Bekleme süresi ne kadar uzarsa kayıp da o kadar fazla olur. Kurutulmuş bamyanın serin ve karanlık bir yerde saklanması bu kaybı geciktirebilir. Uygun şekilde konserve edilen bamyanın besin değeri kaybı daha azdır. Yine de bamya için en doğru saklama yönteminin dondurmak olduğunu söyleyebiliriz. C vitamini ve su kaybı dışında taze bamyanın kullanıldığı her yerde kuru bamya da kullanılabilir.
Anadolu'da bamya tohumları, eklem ağrılarının giderilmesi için yaygın olarak kullanılır. Bilim insanları bu etkinin, bamyada yüksek miktarda bulunan musilaj maddelerin eklemler üzerindeki kaygan ve koruyucu tabakaya katkı sağlayarak eklem hareketlerini kolaylaştırmasına bağlıyor. Bamya tohumunu her mevsim aktarlarda bulabilir ya da kendiniz mevsiminde kurutarak bamya tohumlarını saklayabilirsiniz.
Bamyanın soğuk suda bekletilerek ya da kaynatılarak elde edilen suyu, bamyanın tüm faydalı özelliklerine sahiptir. Bir tatlı kaşığı kuru ya da 7-8 tane sapı kesilmiş taze bamyayı 1 kavanoz soğuk suda gece boyunca bekletirseniz, bamya özünü suya salacaktır. Bu suyu içebilir ve tanelerini de ezerek cildinize uygulayabilirsiniz.
Ülkemizde bamya çoğunlukla bütün olarak, mevsiminde taze, konserve, turşu ya da kurutulmuş haliyle ve geleneksel yöntemlerle pişirilerek soğuk, sıcak, etli, kıymalı, zeytinyağlı yemek olarak tercih edilir. Son yıllarda değişen beslenme alışkanlıkları ve arayışları sonucunda, dünyanın başka yerlerinde uygulanan tarifler de mutfaklarımızda görülmeye başladı. Bamyanın üstün niteliklerinden beslenme yoluyla olduğu gibi harici uygulamalarla da faydalanılabilir.
İyice yıkamak şartıyla bamyayı çiğ yemenin bir sakıncası yok. Ama zevkle yenecek bir tadı olduğu söylenemez. Çiğ bamyanın üzerinde bulunan tüyler de düşünülecek olursa, pişirerek yemenizi tavsiye ederiz. Yine de çiğ yemek isterseniz limon ya da sirkeyle tatlandırabilir, böylece sümüklenmesinin de önüne geçmiş olursunuz.
Bamya hamileler ve küçük çocuklar için bile güvenle tüketebilecekleri bir besindir. Ancak fazla tüketilmesine bağlı olarak istenmeyen etkiler gösterebilir.
