BİZE ULAŞIN
Sağlıklı beslenmeden bahsedilince ise akla ilk olarak temel besin kaynaklarının birçoğunu içeriğinde barındıran tahıllar gelir. Oldukça sağlıklı olan tahıl grubunun bir üyesi olan çavdar, soğuğa dayanıklı bir besin olmasından dolayı yüksek yer, gevşek ve kumlu topraklarda yetişir. İnce uzun tanelere, kısa kılçıklara sahip olan çavdar 1-2 metre yüksekliğe ulaşarak arpanın görünümüne benzeyebilir. Oldukça zengin bir içeriğe sahip olan çavdarın 100 gramının içerisinde 2,5 gram çözünebilir lif bulunurken, 40 gram da toplam lif içerir. Ayrıca içerisinde bulundurduğu B1, E, folik asit, niyasin gibi vitaminler, çinko, selenyum, bakır, magnezyum açısından zengin olmasıyla da birçok kişi tarafından tercih sebebi olur.
Miktar (g): 100
Kalori (kcal): 300
Yağ (g): 1.1
Karbonhidrat (mg): 71
Protein (g): 6.4
Çavdar içerisinde bulunan zengin lif oranıyla bağırsaklarda bulunan zehirli atıkların vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Bu şekilde kansere yol açabilecek zehirli atıkları da içerisinde bulunan lif ile vücuttan uzaklaştırarak, sindirim sisteminin kanserden etkilenmesinin önüne geçer. Ayrıca çavdarın ekmekte kullanılması ve çavdar ekmeği mayalanırken bileşiminde bulunan lignanların östrojen kaynağı olması nedeniyle, insan vücudu tarafından üretilen östrojene olan ihtiyacını azaltır. Bu durum hormonsal kanser riskinin de önüne geçilmesini sağlar. Çavdar özellikle göğüs kanseri ve bağırsak kanserine yakalanma riskini azaltır.
Çavdar içerisinde bulundurduğu yüksek lif oranıyla insülin üretimini azaltır. İçerisinde bulundurduğu arobinoksilan adlı besin maddesiyle, tüketildiğinde tokluk hissi duyulmasını sağlarken, kan şekerinin de hızlıca yükselmesine engel olur. Şeker hastalığında çavdar ekmeği tüketimi, nişastasının yavaş parçalanarak şekere dönüşmesi nedeniyle insülin oranının dengede tutulmasını sağladığından düzenli tüketimi oldukça faydalıdır.
Çavdar, içeriğindeki östrojen kaynağı sayesinde, kadınların menopoz dönemlerinde östrojen eksikliği nedeniyle yaşadıkları birçok sıkıntının giderilmesinde oldukça etkilidir. Bu etkinin en üst düzeyde hissedilebilmesi için düzenli olarak çavdar ekmeği ya da çavdarın tüketilmesi gereklidir.
Çavdar zengin lif içeriği ile vücutta bulunan safra asidinin kendisine bağlanarak atılmasını sağlar. Bu durum vücudun yeniden safra asidi üretmesini gerektirir. Safra asidi üretilirken kolesterol parçalanması gerçekleştiğinden vücuttaki kolesterol miktarı düşer, böylece kötü huylu kolesterolün de önüne geçilerek kalp sağlığının korunması sağlanmış olur. Ayrıca kötü kolesterolün vücuttan atılması için üretilen asit, safra kesesinin daha fazla çalışmasına neden olacağından, taş oluşumunun da önüne geçer.
Çavdar unu beyaz undan farklı olarak yağın tek bir bölgede toplanmasını engeller. Bu sayede yağ vücudun sadece karın bölgesinde değil diğer bölgelerine eşit olarak dağılır. Ayrıca karın bölgesinde birikmeyen yağ sayesinde hazımsızlık oluşma riski en alt seviyeye iner. Bu durum daha fit bir görünüme sahip olmada etkilidir.
Çavdar özellikle çocukların solunum sistemi rahatsızlıklarının tedavi edilmesinde etkilidir. Astım hastalığının engellenmesine yardımcı olan çavdarın, çocukluk döneminde görülen astımın görülme sıklığını %60 oranında azalttığı bilinir.
Çavdarın yukarıda bulunan faydaları dışında sindirim sistemi sıkıntılarına (kabızlık gibi), kemik erimesi, saç dökülmesi, cilt kuruluğuna, kan basıncını düzenleyerek tansiyon hastalığına, erken doğuma iyi geldiği bilinir.
Çavdarın içerisinde bulunan nişastanın diğer tahıllara göre daha uzun sürede parçalanıyor oluşu, vücudun daha fazla kalori harcamasına neden olur. Çavdarın fazla kalori harcatması ve içeriğindeki maddelerin tok tutması nedeniyle, zayıflama programlarında ilk tercih edilen besinlerdendir.
Aynı zamanda içeriği ile metabolizmayı büyük oranda dengeler, bununla metabolizmanın hızlanmasını sağlayan çavdar, hızlandırdığı metabolizma ile kilo verimini kolaylaştırır.
Sağladığı faydalar nedeniyle oldukça fazla tercih edilen çavdar, birçok yemeğin yapımında un olarak kullanılabileceği gibi karşımıza en çok ekmekler içerisinde çıkar. Çavdarın gün içerisinde bir öğünde tüketim oranı ise 25 gram kadar olmalıdır. Daha fazla tüketimi yararlarından fazla zarar verecektir.
Görüntü olarak birbirlerine fazlaca karıştırılan çavdar ve buğdayın birbirinden farklı olduğu unutulmamalıdır.
Peki nedir çavdar buğday farkı?
Çavdar; tahıllar içerisinde en koyu renkli olması ile birlikte en fazla çözünebilen lifi içerisinde bulundurur. Böylece çavdar bağırsak çalışmasını düzene sokarken, kolesterol seviyesini düşürür. Ayrıca çavdar buğdaya oranla daha fazla tokluk hissi verir.
Buğday ise; çavdara oranla daha beyazdır ayrıca buğday ekmeği hazırlanışında ekşi hamur mayası kullanılması bazı bakterilerin oluşmasına neden olduğundan, bu bakteriler bağışıklık ve mide fonksiyonlarını olumlu yönde etkiler.
Bebeklerde çavdar unu tüketimine 8-9 aydan önce başlanmamalıdır. 8-9 aydan sonra ise çavdar unu ile yapılan yiyecekler ve çavdar ekmeği, aşırıya kaçılmadan verilebilir. Özellikle kabızlık problemi olan bebeklerde çavdar, problemin en aza inmesine yardımcı olurken fazla tüketilmesi ise gaz problemine yol açabilir.
Çavdar, zengin besin içeriği ve faydaları ile dikkatleri üzerine çekse de, herkesin günlük tüketebileceği çavdar miktarının vücut yapıları gereğince farklı olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle çavdar tüketiminde aşırıya kaçırılarak vücuda zarar verilmemelidir. Özellikle tahıl tüketiminde sıkıntı yaşayan çölyak hastaları için çavdar tüketimi de problem oluşturabileceğinden, mutlaka doktorlarına danışmaları gereklidir.
İnsan vücudunun günlük ihtiyaç duyduğu 1 mg'lık demir, çeşitli besinler aracılığı ile karşılanır. Bu besinlerde iki türlü demir bulunduğu bilinir. Bu besinler hem demir olan ve hem demir olmayan besinler olarak 2'ye ayrılır.
(Hem demir: Hayvansal gıdalarda bulunan demirdir.) Çavdar içerisinde hem olmayan demir barındırdığından, emilimi hem demire göre daha zordur. Bu durum emilimi zorlaştırdığından kansızlığa neden olur. Özellikle çavdar ürünleri tüketimi ile birlikte kahve, çay tüketimi de arttırıldığında demir emilimi daha da azalarak kansızlık artacaktır.
