BİZE ULAŞIN
Hemen her iklimde ve farklı özellikteki topraklarda yetişebilir. Çok yıllık bir bitkidir ve rüzgar, kuşlar, polen yoluyla kolaylıkla çoğalabilir. Onbinden fazla çeşidi bulunan üzüm, çok çeşitli kullanım alanları olması nedeniyle dünyada en fazla yetiştiriciliği yapılan bitkilerden biridir.
Kuş üzümü olarak adlandırılan corinth ise sofralık, şaraplık ve kurutmalık olarak yetiştirilen çeşitlerinden biridir. Siyah, beyaz ve pembe olmak üzere 3 türü vardır. Siyah olanları tamamen kurutmalık üzüm olarak değerlendirilir. Taneleri çok küçük ve çekirdeksizdir. Başta Rusya olmak üzere Polonya, Almanya, Türkiye, Ukrayna ve Avusturya ve Amerika'nın bazı eyaletlerinde yetiştirilir. Ülkemizde kuş üzümü denince hiç şüphesiz ilk akla gelenler zeytinyağlı dolma ve aşure olur. Osmanlı saray mutfağının en nadide ürünlerinden biri olan zerde de, kuş üzümsüz düşünülemez.
Miktar: 100 gram
Kalori (kcal) : 283
Yağ (g): 0.3
Karbonhidrat (mg): 74
Protein (g): 4.1
Ülkemizde bilinen 1200 çeşit üzüm vardır. Bunların içinde 50-60 tanesi ekonomik değere sahip olduğu için yetiştiriciliği yapılır. Boyutları itibarıyla kurutulmaya müsait olan kuş üzümü yemeklerde, pastalarda, tatlılarda, böreklerde yaygın olarak kullanılır. Tazeyken de son derece lezzetlidir. Yaş meyve olarak tüketildiği gibi reçel, komposto, şerbet, meyve suyu, sirke, pekmez olarak da değerlendirilir. Tüm üzüm çeşitleri gibi kuş üzümünün de çekirdeği, yaprağı, kuru ve yaş olarak sayısız faydalara sahip olduğu biliniyor. Yüksek miktarda şeker içerdiği için kalori değeri de yüksektir. Kalsiyum, potasyum, sodyum ve demir gibi mineraller ile A, B1, B2, Niyasin ve C vitaminleri yönünden önemli bir besin kaynağı olarak kabul edilir.
Üzüm, amino asitler, B1, B2 vitaminleri, potasyum, magnezyum ve demir gibi mineraller içerdiği için immün sistemi güçlendirir. İçeriğindeki doğal meyve şekeri fruktoz, vücudun kaybettiği enerjiyi kısa zamanda yeniden kazanmasını sağlar. Magnezyum hem zihinsel hem de bedensel verimliliği artırır. Böbreklerin ve karaciğerin faaliyetlerini hızlandıran amino asitler, vücudu yabancı mikroorganizmalara karşı dirençli hale getirir. Kuş üzümü yaş meyveye göre daha az su içerdiği için besin değeri de daha fazladır. Yapısındaki bio-flavonoid bileşikleri sayesinde de diğer besinlerden alınan C vitamininin emilimini ve gücünü artırır.
Kuş üzümünün kabuk, et ve çekirdeğinde bulunan melatoninler yaşlanmayı geciktirir. Hücre esnekliği ile kapasitesini artırarak cildi gençleştirir. Hücreleri yeniler ve cildi güzelleştirir. Melatonin aynı zamanda hareket sisteminin yapı taşları olan kemik, kıkırdak, lif ve eklemleri birleştirici rol oynaması bakımından da önemlidir. Kuş üzümünde bulunan antosiyaninler ise cildi güneşin zararlı etkilerinden korur.
Kuş üzümüne koyu kırmızı-siyah rengini veren antosiyaninler, çok güçlü antioksidan etkiye sahiptir. Antosiyaninlerin yüksek yağ içeren besinlerin damarlara verdiği zararları azalttığını gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Bu maddelerin damarlarda anormal protein birikimini ve kılcal damarların sızıntı yapmasını engellediği de biliniyor. Özellikle eklem yerlerinde bulundukları için yıpranmalara daha müsait olan damarlar ile kalp damarlarının genişlemesini ve esneklik kazanmasını sağlayarak kan dolaşımını rahatlatır. Polifenoller sayesinde kötü kolesterolü düşürür, damarlarda trombosit birikimini azaltır, damarlardaki basıncı azaltır ve kalbi korur. Yapılan araştırmalar, kuş üzümü çekirdeğinden elde edilen yağın yüksek kan basıncını düşürdüğünü gösteriyor. Bilim adamları bunun gamma linoleik asitlerden (GLA) kaynaklandığını düşünüyorlar. Kan yapıcı özelliği Anadolu'da, siyah kuş üzümünün faydaları arasında ilk sıralarda sayılır.
Neredeyse her gün maruz kalınan radyasyon, zehirli gazlar, ağır metaller, çevre kirliliği ya da hastalıkları tedavi etmek için kullanılan birçok ilaç ve besinlerden açığa çıkan serbest radikaller vücutla etkileşime girerek aktif oksijen oluşumuna yol açar. Bu aktif oksijen ise DNA, protein, karbonhidrat ve vücut yağlarında hasarlara neden olarak başta kanser, kalp-damar hastalıkları ve diyabet olmak üzere birçok hastalığı doğurur. Antioksidan olarak adlandırılan maddeler ise aktif oksijen oluşumunu engeller ya da oluşan aktif oksijenleri kendilerine bağlayarak yok ederler. Antioksidanların bir kısmı vücut tarafından üretilir, bir kısmı da dışarıdan vitamin ya da gıdalar ile alınır. Yakın zamana kadar en iyi bilnen antioksidanlar karotenoidler ile C ve E vitaminleriydi. Son yıllarda yapılan araştırmalar ise fenolik bileşiklerin bu açıdan daha etkili olduğunu gösteriyor. Siyah üzüm de içeriğindeki diğer tüm bitkisel gıdalardan daha yüksek miktardaki fenolik bileşikler sayesinde kanserin oluşumunu engellemek ve metastazların önüne geçmek konusunda çok değerli bir besin maddesidir.
Meyvelere lezzetini, bileşimlerinde bulunan meyve şekerleri ve meyve asitleri verir. İnsanlar üzerinde ruhen iyi etkiler bıraktığı bilinen organik asitler, vücutta bazı metallerle birleşerek tuzları meydana getirir ve kandaki asit-baz oranını düzenler. Öte yandan vücutta asit açığa çıkmasına sebep olan hayvansal gıdaların olumsuz etkilerini yok ederek insan sağlığına yarar sağlar. Üzümde diğer meyvelerde nadiren ya da çok az miktarda bulunan tartarik asit başta olmak üzere elma asidi, limon asidi, oksalik asit, salisilik asit gibi organik asitler bulunur. Kuş üzümü de bu asitler sayesinde mideye zarar vermeden böbrek ve karaciğerin çalışmalarını hızlandırır, yağların erimesine yardımcı olur. Kabuk ve çekirdekleri bağırsak hareketlerini hızlandırarak kilo kontrolüne yardımcı olur.
Omega 6 yağlarından biri olan GLA vücuda girdiğinde prostaglandine dönüşür. Prostaglandin ise vücutta antienflamatuar etki gösterir. GLA'nın sağladığı faydalardan biri de, özellikle diyabet hastalarında görülen, sinir harabiyetlerine bağlı ağrılar üzerindeki etkisidir. Geleneksel tıpta özellikle kırmızı kuş üzümünün faydaları arasında artrit ağrılarına, kırık ve burkulma ile oluşan ağrılara iyi gelmesi sayılabilir.
Burada saydığımız ve daha onlarca sayamadığımız faydalarıyla üzüm, her mevsim ve her şekilde mutlaka tüketilmesi gereken, adeta temel bir besin maddesidir. Kuş üzümü nelere iyi gelir ve nasıl tüketilir sorularının kısacık birer yanıtı olamaz. Yaprakları, meyvesi, çekirdeği, taze ya da kurutulmuş olarak, meyve, kuruyemiş, baharat, meyve suyu, reçel şeklinde tüketilebilir. Her biri vücudun işleyişi için hayati değer taşıyan bileşikleri sayesinde, tarih öncesi çağlardan beri "sağlık iksiri" olarak adlandırılması da boşuna değil. Faydaları günümüzde bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış durumda. Kuş üzümü suyunun faydaları da tüm bu saydıklarımızı içermekle birlikte içeriğinde daha fazla şeker barındır.
