BİZE ULAŞIN
Adet kanamaları kadın vücudunu denge ve düzene soktuğu için ortadan kalkması birçok sorunu beraberinde getirir. Kadınlar genelde bu dönemde agresif tavırlar sergilerler. Tek sebebi değişen hormonlardır.
Kadınların belli bir yaşa geldikten sonra yumurtalıkların işlevlerinin yitirmesi ile adet kanamalarının sona erdiği dönem olarak tanımlanır. Bu teşhisi koyabilmek için kadınların bir sene boyunca hiç adet görmemiş olması gerekir. Ancak tanı koyulurken başka bir neden ile adetin kesilmesi durumu ortada olmaması gerekir. Örneğin; gebelik, emzirme dönemi gibi.
Latin bir kelime olan mens ay anlamına gelir. İngilizce'de durma anlamı taşıyan pause kelimesi ile birleşerek kanamaların durmasını ifade eder.
Erken menopoza girmeye pek çok etmen birlikte neden olmuş olabilir. Yumurta hücrelerinin hızlı bir şekilde yok olmasının nedenleri aşağıdakiler gibidir:
Otoimmun hastalıklar bağışıklık sisteminin yarattığı sorunlardır. Bu hastalıkların sebebi tam olarak bilinmez. İnsan vücudunun kendi organlarını yabancı bir doku sanarak onlara saldırması sonucu oluşur. Bu nedenle organlara zarar görür. Eğer vücut bu saldırma işlemini yumurtalıklara yaparsa menopoz başlangıcına neden olur. Daha erken bir saldırı söz konusu olursa kadında erken menopoz görülür.
Hamilelik sonrası yumurtalıkların alınması sonucu menopoz görülebilir. Başka bir sebeple yumurtalıkların zarar görmesi sonucuyla da belirtiler oluşabilir.
Radyoterapi ve kemoterapi gibi ağır ilaçların alındığı kanser tedavisinde kadın adet kanamasından kesilir. Bu ilaçların yan etkisi tüm vücuda etki ettiği için yumurtalıklar da etkilenir.
Aile bireylerinde ya da annesinde adet kanamasının erken kesilmesi gibi bir durum söz konusu olan kadınların erken menopoza girme olasılığı yüksektir. Bu nedenle ailedeki kadınların hangi yaşta menopoza girdiği önemli bir olgudur. Fakat tek sebep bu olarak gösterilemez.
Bazı kromozom bozuklukları yumurtaların erken yaşta tükenmesine sebep olabilir. Bu bozukluklar; frajil x sendromu ya da turner sendromu gibidir.
Kötü yaşam tarzına sahip olmak kadınsal hormonları kötü yönden etkiler. Örneğin; sigara içmek, alkol tüketmek gibi. Menopozu doğrudan etkileyen bir faktör olmasa da hızlandırıcı bir neden olarak görülebilir.
Kötü yaşam tarzıyla birlikte, sağlıksız ve düzensiz beslenmek yumurtalıkları olumsuz yönden etkiler. Bu sebepten ötürü kadınlar vücudun ihtiyacı olan besinleri düzenli olarak almaya özen göstermelidirler. Ayrıca vejetaryan olan kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir.
Stres, ruhsal ve bedensel olarak birçok soruna yol açar. Çoğu hastalığın sebebi olarak görülür. Aşırı ve ani stres altında kalan kadınlarda görülme riski daha yüksektir. Aynı aşırı stresin depresyona dönüşmesi bu süreci hızlandırır.
Menopoz, genellikle 45 yaşını geçkin kadınların karşılaştığı bir durumdur. Kanamalarından kesilmesinden itibaren 1-2 yıl içerisinde vücutta birtakım değişiklikler meydana gelmeye başlar. En sık görülen belirtileri; ateş basması, terleme, sinirlenmedir.
Menopoz döneminin yaklaştığını belirten en büyük değişim adet kanamalarında görülür. Bu sürece premenopozal dönem adı verilir. Görülen adet süresinde ve kanamasında değişimlere rastlanır. Bu sorunlar genellikle 45 yaşından sonra başlar. İki adet arası dönem gittikçe daha da uzar. Kanama miktarı azalır ve adet kanaması çok kısa sürer.
Adet döneminin bitmesine yakın kadınlarda terleme, ateş basması, çarpıntı ve daralma gibi sorunlar ortaya çıkar. Bu belirtilere vazomotor belirtiler denir. Boyun ve yüzde bulunan damarların genişlemesi ile birlikte bu sorun yaşanır. Bu döneme girecek ya da giren kadınların %70-80'inde görülür.
Yüz, el ve kol bölgelerinde daha çok sıcak basması durumu yaşanır. Vücudun üst bölgesinde bir anda terleme, titreme, daralma, kızarma gibi belirtiler başlar. Bu his gece uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir. Ortalama 3-5 dakika görülür. Bu süreden sonra vücut normale döner. Adet kesilmesinden 1-2 yıl önce belirtiler baş gösterir. En fazla 5 yıl olmak üzere devam eder. Çok az bir kısımda 10 yıla kadar sürebilir.
Hormonal dengelerin bozulması ile birlikte kadın psikolojisi de olumsuz olarak etkilenir.
Aşağıda sayacağımız belirtiler daha çok uzun yıllar geçtikten sonra oluşan belirtilerdir.
Öncelikle kadın premenopoz dönemine girer. Bu dönemde adet düzensizlikleri, kanamada azalma gibi belirtiler başlar. Adet düzensizliklerinin görülme nedeni yumurtalık hormonlarının aşamalı olarak azalmasıdır. Bu dönemde hamile kalma olasılığı oldukça azdır. Adet kanamalarının azalmasıyla kandaki FSH hormonu artmaya başlar. Süreci en net kanıtlayan sonuç bu hormondur. Yükselmesinin nedeni inhibin adında başka bir hormonun azalmasıdır. Yumurta hücrelerinin azalması ile birlikte inhibin hormonunda azalmalar meydana gelir, bu da beyinden algılanan FSH adlı hormonun artmasına neden olur. Tanı koyma sürecinde östrojen değerinin önemi çok fazla yoktur. Çünkü tam anlamıyla bu döneme girildiğini kanıtlamaz. Hatta östrojen değerleri normal seviyede bile olabilir. 12 ay boyunca hiç adet olmayan kadına teşhis konur.
Tanı koyarken bazen belirtilerin çok bir önemi yoktur. Başka bir hastalık nedeni ile de adet gecikmesi veya düzensizliği yaşanabilir. Bu tanıyı koyacak tek kişi doktordur. Özellikle 40 yaşını geçmiş kadınlarda adet gecikmesi yaşandığında büyük sorunlar oluşur. Eğer böyle şüpheleriniz varsa en kısa zamanda muayene olmanız gerekir. Kadın hastalıkları bölümlerinden randevu alarak tedaviye başlayabilirsiniz.
Yapılan muayene ve tahliller sonucu menopoz dönemine girildiğine dair kesin bir tanı konursa kan tahlilleri, mamografi, smcar tahlili, BMD filmi gibi yöntemler ile detaylı bir incelemeye girilir. Eğer tahliller sonucu kemik erimesi gibi bir şüphe varsa buna uygun ilaçlar ile tedaviye başlanır. Yılda en az 1 kere olmak üzere doktora gitmek gerekir. Menopozu önleyecek bir tedavi yöntemi olmasa da etkileri azaltılabilir.
İlk yıllarda kadınlarda menopoz sonrası kanama meydana gelebilir. Bu şüphelenecek bir durum değildir. Zamanla kanamalar biter. Ancak ilerleyen zamanda kanamalar devam ediyorsa mutlaka doktora başvurmak gerekir.
Hamile kalmak bu süreçte çok zordur. Ancak imkansız değildir. Çocuk sahibi olmak istemeyen kadınların her ihtimale karşı korunmaya devam ederek cinsel ilişkiye girmesi gerekir.
Bu dönemde yaşanan sıcak basması ve terleme gibi sorunların tedavisinde östrojen en etkili tedavi yöntemidir. Yapılan testlerin sonuçlarına göre doktor tarafından uygun görülürse bu tedaviye başlanır.
Östrojen eksikliğinin neden olduğu en büyük sorun kemik erimesidir. Bu nedenle kemik erimelerinin önüne geçmek için özellikle uygulanan bir tedavi yöntemidir. Son adet görülmesinden sonra 5 yıl içinde uygulanmaya başlanması gerekir.
Aşağıdaki durumlar hormon tedavisinin yapılmasında risk taşır:
Vajinada oluşan kuruluğun önüne geçmek için krem ya da ilaç kullanılabilir. Vajinaya doğrudan uygulanır. Bu sayede vajina bölgesinde yaşanabilecek sorunların önüne geçilir.
Bu dönemde kadınlar yoğun stres ve sinir hali ile savaşır. Antidepresanlar sayesinde sıcak basması, çarpıntı ve terleme sorunları ortadan kalkabilir. Duygusal dalgalanmaları en aza indirir.
Östrojen tedavisi yerine uygulanabilir. Migren rahatsızlığı olanlara iyi gelir. Nöbetleri azaltmak için kullanılır.
Menopoz yaşı ülkemizde ortalama 45'dir. Dünyada ise bu yaş 51'dir. Belirtiler ortalama 1-1.5 yıl kadar sürer. Ancak bazı kadınlarda bu sürece 10 yıla kadar çıkabilir. Menopozun erken ya da geç yaşanması sorun teşkil eder. Geç yaşanması, rahim kanserine neden olabilir. Menopoz döneminde yumurtalık sayısı sıfıra iner.
Menopoz döneminde cinselliğe karşı soğukluk oluşur. Vajinada birtakım sorunlar meydana gelir. Vajinanın kendi kendini yenileme özelliği vardır. Bu özelliği sayesinde dışarıya bir sıvı salgılanır. Östrojen hormonu eksikliği nedeni ile bu yenileme özelliği yavaş yavaş kaybolmaya başlar. Kuruluk hissi oluşur.
Bu dönemde vajinada bakteri oluşma riski daha yüksektir. Vajina esnekliğini yitirir. Vajina duvarlarında aşınma ve kanamalara neden olabilir. Cinsel birleşme sırasında bu durum ağrılara sebep olur.
Kadınlar bu dönemde cinsellik yerine sevgi ve şefkate daha çok ihtiyaç duyar. İki taraf arasında çatışmalar yaşanır. Bu sorun ancak konuşarak bir çözüme kavuşabilir. İki tarafın da birbirine anlayışlı olması gerekir.
Cinsel hayatı düzeltmek için yapılabilecekler;
