BİZE ULAŞIN
Buna rağmen çoğu kanser hastası; kanser başka organlara sıçradığı, yıllar sonra nüks ettiği için ya da başka bir bölgede ortaya çıktığı için hayatını kaybeder. Kanser türleri içinde kurtulma şansının az olduğu ve ölümcül olan türlerden biri de pankreas kanseri. Pankreas kanseri, insan vücudunda pankreas organını hedef alarak kişilerin yaşam süresini kısaltan bir kanserdir.
Pankreas organı karın boşluğunda yer alır. Boyutu yalnızca 15 cm olup çift fonksiyona sahip bir salgı bezidir. Bu organ mide, dalak, karaciğer ve ince bağırsak ile komşudur. Pankreas iki önemli görevi yerine getirir. Bunlar endokrin ve ekzokrindir. Bu iki görevi farklı iki hücre grubu ile yapar. Ekzokrin işleminde; sindirimi sağlayan mide öz suyunu ince bağırsak için salgılar ve tüm bileşiklerin ayrışması sağlanır. Endokrin işleminde ise; glikojen ve insülin hormonlarını salgılar. Bu hormonlar insandaki şeker dengesini ayarlar. İnsan vücudunda hayati önem taşıyan iki önemli işlem pankreas tarafından yönetilir.
Pankreas organındaki hücrelerin dengesiz bir şekilde çoğalması ile pankreas kanseri meydana gelir. Bu kanser pankreas kanallarının çevresinde başlar. Bu kanalların çevresinde ekzokrin işlemini yapan hücreler bulunur. Bu bölgedeki kansere adenokarsinom adı verilir. Ekzokrin tümörü olarak da adlandırılır. Çok nadir olmakla beraber adacık kanallarında da kanser meydana gelebilir. Bu bölgede meydana gelen kanser hücreleri ise endokrin tümörüdür.
Pankreas kanseri türleri aşağıdaki gibidir;
Pankreasta oluşan tümörler %20 oranında kötü huyludur. Bu tümörler erken teşhis edilmediğinde kanser hücrelerine dönüşür. Dünyada en sık görülen 4. kanser türü olan, teşhis ve tedavisi ise oldukça zor olan bir hastalıktır. Kanser genel olarak 60 yaşından sonra görülür. Eğer hastadaki kanser erken fark edilmiş ise kansere diğer organlar ulaşmadan yok edilebilir. Fakat pankreasta meydan gelen kanser metastatik özelliği sahip. Yani çok kısa zamanda pankreasın her tarafına hatta diğer iç organlara sıçrar.
Bu yönü ile öldürücü etkiye sahip. Bu kansere sahip olan kişiler erken teşhiste hastalıktan kurtularak ve korunma yöntemleri ile 7- 10 yıl arası yaşıyorlar. Pankreastaki kanserin sadece lokal olarak yayılım gösterdiği hastalara tedaviyi uygulanır fakat bu hastaların yaşam süresi 6- 10 ay arasında değişir. Ayrıca hastalığın tüm organlara yayıldığı ve tedaviye cevap vermeyen kanserli hastalarda yaşam süresi 3- 6 ay arasında değişir. Bu amaçla hastalığın erken farkına varmak ve müdahale etmek bu kanserde büyük önem taşıyor.
İleri yaşta görülen kanser türlerinden biridir. 60 yaş ve sonrasında sıkça bu kanserin görülmesi yaş ile ilişkilendirilir. Bu yaş sonrasında diyabet ve mide sorunları ile değişen denge ve zayıflayan bağışıklık sistemi dolayısıyla pankreasta kanser gün yüzünde çıkmaya başlar.
Yapılan araştırmalarla sigara kullanımın pankreastaki tümör oluşumunu hızlandırdığı ortaya konulur. Yine bu istatistiklerde sigara kullanan kişilerde %30 oranında pankreasta kanser oluşumunun arttığı gözlenir. Sigara tiryakisi olan kişilerde en sık görülen kanserin pankreas olması dolayısı ile sigara içiminin büyük bir kanser nedeni olduğu kanıtlanabilir.
Sağlıksız beslenme rutini birçok kanserin asıl nedenidir. Keza pankreasta oluşan kansere de sağlıksız beslenmenin etkisi büyüktür. Meyve, sebze, lifli gıdaların az tüketip; çoğunluklar yağlı ve fast food tüketen kişilerde pankreasın kötü etkilenmesinden dolayı kanser meydana gelir.
Günlük hayatında egzersiz ve spor yapan kişilerde kanser riskinin azaldığı yapılan bilimsel araştırmalarda da kanıtlanmış bir durum. Bu kanser türü için de günde yarım saat yürüyüşün büyük bir koruyucu olduğu biliniyor. Fakat egzersiz ve spordan uzak bir yaşam tarzı pankreas başta olmak üzere birçok kanser türü için risk oluşturur.
Pankreasta görülen kanserde genetik faktörlerin etkisi bulunur. Bu kanser türünde %5 ile 10 arasında bir oran daha önce ailesinde aynı kansere yakalanılmış kişiler olduğunu gösterir. Pankreasta kanseri bulunan kişiler ile genetik yakınlık var ise sizin de aynı kansere yakalanma riskiniz yüksektir.
Kimyasal yapıdaki ilaçlar sadece bu kanser türüne değil birçok kansere karşı da büyük risk oluşturur. Böcek ilaçları, petro kimya ürünleri ve radyasyon içerikli maddeler üreten yerlerde çalışan veya bunlara maruz kalan kişilerde zamanlar kanser gelişir. Keza kanser hastalarının bu tür sektörlerde çalışan kişilerden olmasından dolayı kimyasala maruz kalmak risk taşır.
Bildiğiniz gibi pankreasın bir fonksiyonu insulin ve glukagon salgısını kontrol etmek. Şeker hastalarında insülin ve glukagon dengesinin değişmesi sonucu birçok sorun oluşur. Pankreasta meydana gelen kanserde pankreasın görevini diyabetten dolayı yapamaması büyük bir nedendir.
Daha önce mide veya ince bağırsağından hastalık geçiren, kanser olan veya operasyona uğrayan kişilerde kanserin görülmesi ihtimali artar. Çünkü bu bölgelerde meydana gelen hastalığın pankreasa yayılma olasılığı da vardır. Karın bölgesindeki organlarda meydana gelen kanserlerin yayılmacı özelliğinden dolayı burada oluşan kanserin pankreasta da kansere neden olması riskini arttırır.
Vücut kitle endeksi yüksek olan veya obezite hastalarında bu kanser türü sık görülür. Kilo dolayısı ile endokrin ve ekzokrin işlemelerinde sapmalar olur. Bu durumda pankreas görevini yerine getiremediği için zamanla sorunlar oluşur. Kilo alımı devam ettiği sürece ileriki yaşlarda bu durum kanser olarak kendini gösterir.
Sırt bölgesindeki ağrılar böbrek veya pankreas ağrıları ile ilişkilendirilir. Sırtın üst arka kısmı yani alt bel bölgesinde oluşan ağrılar kanserin belirtisidir. Bu bölgede uzun süreli ve keskin ağrıların pankreasta bir sorun oluştuğuna dair kesin kanıt olduğu bilinir.
Pankreastaki kansere neden olan bu bölgede bulunan tümör hücreleridir. Bu tümör hücrelerinin zararlı oluşu pankreasın işlevini yerine getirmesini engeller. Tümörler pankreas kanallarını tıkar ve bu kanalların iltihaplanmasına neden olur. Bunun sonucunda vücutta kendini savunmaya alır. Bu yüzden kişide ani ateş yükselmeleri oluşur.
Pankreas kanallarının iltihaplanması kanserin tüm kanallarda enfekte olduğunu gösterir. Bu süreçte kişinin ateş yükselmesine bağlı titreme nöbetleri geçirdiği görülür. Ateşin fazla olduğu ve titreme ile kendini gösteren durumlarda acil müdahale etmek gerekir.
Diyabet yani şeker hastalığı pankreasın çalışmadığının önemli bir işaretidir. Çünkü pankreasın bir işlevi insülin ve glukagon hormonlarını salgılamak. Fakat kanser oluşumundan dolayı bu hormonların salgısında dengesizlikler oluşur. Bu durumda kişinin şeker dengesi değişir. Yaş faktörü de eklenince kişinin pankreas kanseri olma ihtimali artar. 50 yaş ve üzeri kişilerde 2 yıl içinde tekrarlayan şeker nöbetleri var ise bu kişide yüksek ihtimalle kanser oluşumunun var olduğu işaretidir.
Sarılık en sık ve en erken ortaya çıkan belirtidir. Pankreas hastalarının %50' sinde sarılık görülür. Sarılık hastalığı safra kesesini tahrip eder. Pankreasın görevini yapamaması sonucunda ilk olarak göz bebeklerinde sararmalar görülür. Daha sonra bu sarılık hali deri ve yüzde de kendini belli eder. Sarılık idrar ve dışkıya da etki ederek renk değişikliklerine neden olur.
Birçok hastalığın yan etkisi mide bulantısı ve kusmadır. Pankreasta bulunan kanalların iltihaplanması ve tümör varlığı safra kesesi etkilenir. Bu kesenin işlevini yapamaması sindirim de zorlaşmasına neden olur. Tümörler pankreas zarında iltihaplanma yapar. Bu durum vücutta kimyasal bir dengesizlik meydana getirir ve buna bağlı olarak mide bulantısı ve kusma oluşur. Ayrıca sindirim problemleri, gaz ve şişkinlik de sıkça meydana gelen belirtilerdir.
Pankreasta kanseri olan hastaların ani kilo vermeleri yaygındır. Çünkü çoğunda iştahsızlık gözlenir. Bunun yanında pankreasın yağlı yiyecekleri sindirmeyi sağlayan enzimleri ürettiği bilinir. Bu mekanizmanın bozuk olmasından dolayı yağlı yiyecekler sindirilemez ve dışarı atılır. Bu durum kişide kısa zamanda kilo kaybına ve zayıflamaya neden olur.
Karında ağrılar pankreas kanserinin en yaygın belirtisidir. Karın ağrılar kanser hastalarında %70 oranında görülür. Karında ağrılar sırtın arka bölümünde başlar ve tüm bölgeye yayılır. Özellikle yemek yenildiğinde bu ağrı daha fazla şiddetlenir. Bazı zamanlarda oturma şekli bile aşırı acı hissetmeye neden olur. Kanserin ilk evrelerinde bu ağrı geçicidir.
Daha sonra pankreas, safra, karaciğer ve buna bağlı kanalların da iltihaplanması ile karın ağrısı şiddetlenir. Karın ağrısına pankreastaki tümörler de neden olur. Bu tümörlerin on iki parmak bağırsağı ve ince bağırsağı tıkamasından dolayı şiddetli karın ağrıları meydana gelir.
Pankreastaki tümörler karında sindirimden sorumlu olan diğer organları etkiler. Bu organlara giden yolların iltihaplanmasına ve tıkanmasına neden olur. Ayrıca sindirim enzimlerini salgılamadığı için sindirimin de yapılması zorlaşır. Bu durumda bağırsaklarda besinler birikir ve birçok bağırsak sorunu meydana gelir.
Sarılık pankreastaki kanserin büyük bir belirtisidir. Sarılık dolayısı ile idrarda renk değişimleri meydana gelir. İdrarın rengi değişerek çay rengi kıvamına gelir. Bunun yanında pankreasın sindirimi sağlayamaması yüzünden de idrarda renk ve form değişiklikleri oluşur.
Kanserin bir diğer belirtisi de şiddetli kaşıntıdır. Sırt ve diğer bölgelerde kaşıntı hali görülür. Bu durumda pankreas ve safra kesesinin iyi çalışmaması nedendir.
Çok sık olmamakla birlikte vücutta varis belirtileri görülür. Bu belirtiler pankreasın doğru çalışmadığının işaretidir. Bunun akabinde özellikle bacak bölgesinde ince varislerin görülmesi kanser belirtisidir.
Pankreastaki tümörler kanalları tıkar. Kanallardaki iltihaplar bağırsak ve karaciğere doğru iletilir. Bu bölgelerde şişme ve büyüme etkileri oluşur. Karaciğer ve bağırsakların yeterli sindirim yapamaması sonucunda biriken besinler de bu organlarda tehlikeli büyümelere neden olur.
Kanserin en bariz etkilerinden biri de ishal olmak. Sarılığın etkisi, iştahsızlık ve sindirimde zorlanma durumu ishali meydana getirir. Bu durumda kişi sık sık tuvalete çıkmak ister.
Pankreasta sorun varken yapılan dışkının formu da değişir. Dışkı cam macunu formunda ve buna yakın bir renktedir. Pankreas kanallarının tıkalı oluşu ve sindirimdeki sorunlar dışkının formunda ve renginde değişiklikler meydana getirir.
Pankreas kanseri 5 evreden meydana gelir. Bu evrelere göre kanserin ne kadar yayıldığı anlaşılır. Her evreye göre ayrı bir tedavi uygulanır.
Başlangıç evresi; bu evrede yayılma gerçekleşmez. Kanser pankreasın sadece dış dokusunda etkilidir.
1. evre: Kanser pankreasa doğru yayılma gösterir. Buradaki kanser hücreleri 2 cm den fazla olabilir.
2. evre: Kanser hücrelerin pankreas dışına taşar ve lenf düğümlerine yakınlaşır.
3. evre: Kanser hücreleri kanallar, sinirler ve ana damarlara yayılır.
4. pankreas kanseri son evresi: Bu evrede kanserli tümörler artık safra kesesi, ince bağırsak ve karaciğer gibi organlara yayılır.
Kanserin tanısı kesin olarak konulup evresi belirlendikten sonra artık tedaviye başlanır. Pankreas kanseri tedavisinde 3 kanser tedavi yöntemi de uygulanır.
Pankreas kanserinin belirtileri bazen çok açık bir şekilde gözlenir. Bazen ise hastalık sinsi bir şekilde pankreastan da dışarı taşarak diğer organlara yayılır. Bu kanser türünde erken teşhisin büyük önemi vardır. Pankreastaki tümörler gerekli şartlar olgunlaştığında kansere dönüşebilir. Çünkü tümörler kötü huyludur. Bu kanser hücrelerinin bir özelliği de metastatik yani yayılmacı özelliğe sahip olmasıdır. Karın bölgesinde iç organlara yayılan kanser, kişiyi ciddi bir ölüm tehlikesi ile baş başa bırakır. Bu yüzden kanser belirtisi sahibi olduğunuzda mutlaka bir doktora görünmek gerekir.
Hastanelere pankreasta kanser şüphesi ile başvuran kişiler önce muayene edilir. Ardından hastalığın tanısını koymak amacı ile gerekli testler uygulanır. Hastaya çeşitli laboratuvar testleri uygulanır. İlk olarak; kan testi yapılır. Bu testlerde bilurubin analizi yapılarak, bu maddeyi salgılayan organlardaki durum incelenir. Ardından tümör belirteçleri (CEA, C 19-9, CA 125) ile kan ve dokulardaki kanser varlığı incelenir.
MRI yöntemi ile pankreas ve çevresindeki dokular incelenir. Kanserin ne kadar yayıldığına dair fikir elde edilir. BT adı verilen bilgisayarlı tomografide ise pankreas kanalları çok yakından incelenerek, iltihap ve tümörlerin varlığına dair kesin bulgular bulunur. Bu uygulamaların yanında PET denilen Pozitron Emisyon Tomografisi de yapılır. Bu yöntemle pankreastaki kötü huylu tümörler saptanır. Karın ultrasonu ile karın bölgesindeki organlar yakından incelenir. Son olarak biyopsi ile pankreasta kanser varlığı incelenir. Bu yöntem ile alınan parça üzerinden kanserin hangi evrede olduğuna bakılır.
Pankreas ve çevresinde bulunan kanser hücrelerini yok etmek amacı ile kemoterapi uygulanır. Bu ilaçlar anti kanser yapıda ilaçlardır. İlaçların kullanımı cerrahi tedavi öncesi yapılır. Bunun amacı kötü huylu tümörleri yok etmek ve yayılması ihtimalini azaltmak iken, cerrahi tedavi sonrası da kemoterapi alınır. Bu işlemde de kanserli hücrelerin bir daha ortaya çıkmasının önüne geçmek amaçlanır.
Işın tedavisi olarak da bilinen rxternal beam terapi uygulanır. Genel olarak kemoterapi ile radyo terapi birlikte verilir. Bu iki işlem ile kötü huylu tümörlerin yok edilmesi sağlanır. Bunun yanında yeni tümörlerin oluşumu ve kanserin diğer organlara sıçraması da engellenir.
Kemoterapi ile radyo terapi tedavilerinin ardından son olarak cerrahi işlem uygulanır. Ameliyat ile kanserli tümörleri, kanser bulaşmış doku ve lenf düğümleri çıkarılır. Kanserin son evresinde olan kişiler için pankreası veya safra kesesini ameliyat ile alma ihtimali de vardır. Cerrahi müdahalede bir yöntem olan 'whipple'' ile pankreas, safra kesesi ve 12 parmak bağırsağına yayılan kanserli bölge temizlenir. Cerrahlar tarafından başarılı bir biçimde yapılırsa oldukça etkili bir ameliyattır.
Kanserin yayılmacı özelliği olmasından dolayı da pankreasa bağlı veya diğer kanser türlerini tetiklemesi dolayısı ile ölüm oranı yüksektir. Pankreas kanserinde ölüm belirtileri genel olarak son evrede görülür. Kanserin son evresinde kanser artık karındaki tüm iç organlara yayılmıştır. Bu durumda hastanın kurtulma şansı çok düşüktür. Kanserin son evresinde olan hastalar 3 - 6 içinde hayata gözlerini yumar.
