BİZE ULAŞIN
Yumurtalık kistleri, bir kadının yumurtalıklarında gelişen sıvı dolu küçük keselerdir. Çoğu kist zararsızdır, ancak bazıları rüptür, kanama veya ağrı gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca, bazı durumlarda kistin çıkarılması için ameliyat gerekebilir. Yumurtalıkların işlevini ve bu kistlerin nasıl geliştiğini anlamak, tedavi edebilmek adına önemlidir.
Yumurtalık kistlerinin nedenleri aslında kistin türüne göre sınıflandırılır, hepsinin oluşma nedeni farklıdır ve çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir.
Yumurtalık kisti çeşitleri arasında en sık görüleni foliküler kisttir ve folikülün büyümesinden kaynaklanır. Folikül, yumurta içeren normal sıvı dolu kesedir. Adet döngüsü sırasında normalden daha büyük duruma geldiğinde ve yumurtayı serbest bırakmak için açılmadığında kistler oluşur. Bu kistler genellikle 1 ila 3 ay arasında kendiliğinden kaybolurlar.
Corpus luteum, yumurtadaki folikülden salındıktan sonra oluşan yumurtalık bölgesidir ve corpus luteum kisti adet döngüsü ile ilgili bir kisttir. Hamilelik oluşmazsa, corpus luteum genellikle bozulur ve kaybolur. Ancak bazen, sıvı veya kanla dolarak yumurtalık üzerinde bir kist oluşturabilir. Genellikle, sadece bir tarafta bulunur, hiçbir belirti vermez ve kendiliğinden düzelir.
Endometriozis, normalde uterusun iç tabakası olarak içeride büyüyen hücrelerin, uterusun dışında başka bir yerde gelişmesiyle oluşan bir durumdur. Endometriozisi olan kadınlarda, endometrioma veya çikolata kisti adı verilen bir yumurtalık kisti gelişir. Bu kistler cinsel ilişki sırasında ve regl dönemi boyunca ağrıya yol açabilir.
Polikistik over sendromu (PKOS) olarak bilinen durum, her iki yumurtalık içinde çok sayıda küçük kistin varlığı ile karakterizedir ve genellikle hormonal problemler veya genetik aktarım nedeniyle oluşur. Tedavi edilmezse polikistik overler, infertiliteye (kısırlık) neden olabilir.
Bazen, yumurtalık dokuları, saç veya diş gibi diğer vücut dokularını oluşturmak için anormal şekilde gelişir. Bu anormal dokulu kistler, iyi huylu kistik teratomlar veya dermoid kistler olarak adlandırılan tümörlerdir.
Bel ağrısı ve uyluklara yayılan sürekli bir ağrı veya aralıklarla kendini belli eden bir ağrı olabilir. Kistin olduğu tarafta ağrı daha fazladır. Ağrılar, menstrüasyon başlamadan veya bitmeden hemen önce ortaya çıkabilir. Bu aynı zamanda menopozda yumurtalık kisti belirtileri arasındadır.
Az miktarda yemek yense bile hemen doygunluk ve şişkinlik hissedilebilir. Şişkinlik haricinde mide bulantısı, hazımsızlık, şişkinlik nedeniyle mesaneye olan baskıdan dolayı sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı görülür. Sağ yumurtalık kisti belirtileri arasında özellikle de karnın sağ tarafında şişliğe rastlanır.
Cinsel ilişki sırasında eğer tek bir tarafta ağrı varsa bu bir yumurtalık kisti belirtisi olabilir. Bazı kistler büyüme aşamasındayken rahmin gerisine düşer ve servikste konumlanır. Bu yüzden de ilişki sırasında ağrıya yol açar. Özellikle endometriomalar cinsel ilişki sırasında daha çok ağrıya neden olur çünkü diğer kistlere göre servikse daha yakındırlar.
Bunların haricinde görülen diğer belirtiler şunlardır:
Ayrıca, yumurtalık kisti patlaması mide bulantısı ve kusmanın yanında şiddetli karın ağrısına sebep olur. Bu durumda da acil müdahale gereklidir.
Vajinal ultrason: Vajinal (pelvik) ultrason, pelvik organları incelemek için geliştirilmiş özel bir ultrason türüdür. Doktor, bir kistin varlığını doğrulamak, konumunu belirlemek ve sıvı ile dolu olup olmadığını anlayabilmek için ultrasondaki görüntüyü analiz eder.
Hamilelik testi: Sonucu pozitif olan bir test, bir corpus luteum kistinin varlığından şüphe duymayı gerektirebilir.
Hormon testleri: LH, FSH, östradiol ve testosteron düzeylerini kontrol etmek için yapılan bir kan testi, bu hormon seviyeleri ile ilgili problemleri gösterebilir. Bu testler özellikle polikistik over sendromunun tanısını koymada yardımcıdır.
Serum CA-125 testi: Bu kan testi, en yaygın yumurtalık kanseri tipiyle (CA, kanser antijeni anlamına gelir) ilişkili olan CA-125 adlı maddeyi kontrol eder. Epitelyal yumurtalık kanserinin değerlendirilmesinde kullanılır ve bir yumurtalık kitlesinin zararsız veya kanserli olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.
Doğum kontrolü, ovülasyonu ve yumurtalık hormonunun üretimini bastırır. Rahim astarı büyür ve haplardaki hormonal içeriğe doğrudan yanıt verir. Yumurtlama ve yumurtalık hormonu üretimi olmadan, fonksiyonel kistler de nadiren görülür. Oral kontraseptifler ayrıca yumurtalık kanseri gelişme riskini azaltabilir.
İbuprofen gibi iltihap giderici ilaçlar pelvik ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir. Reçeteyle verilen narkotik ağrı ilaçları, yumurtalık kistlerinin neden olduğu şiddetli ağrıyı hafifletebilir. Ancak, bu ilaçlar kistin tedavisini hızlandırmak için hiçbir şey yapmazlar.
Çok büyük kistleri çıkarmak veya kistin kanserli olmadığından emin olmak için bir kistin doku örneklemesini (biyopsisi) almak için cerrahi müdahale gerekebilir. Yumurtalık kisti ameliyatı tek tip değildir, farklı yöntemleri içerebilir.
Laparoskopik cerrahi: Cerrah kistin küçük bir insizyondan (kesi) çıkarılması için bir laparoskop kullanır. Kisti kapsamı dahilinde değerlendirdikten sonra çıkarır veya biyopsi alır. Çoğu durumda, hasta aynı gün eve gidebilir. Bu tip cerrahi genellikle doğurganlığı etkilemez ve iyileşme süresi hızlıdır.
Laparotomi: Kistin çıkarılması için abdominal duvardan büyük bir kesi yapılan daha invaziv bir ameliyattır. Genelde kist kanserli olduğu zaman uygulanır ve operasyon sırasında biyopsi alınır. Sonuç, kanseri doğrularsa yumurtalıklar ve uterus gibi daha fazla organ ve doku çıkarılması (total histerektomi) ve sonrasında kemoterapi gerekebilir. Bu durumda hastanın hastanede yatış süresi uzayabilir.
Erkeklerin yumurtalıklarında (testis) bazen epididimal kist oluşabilir. Bu, zararsız, sıvı dolu bir oluşumdur. Epididim, testislerin hemen üzerinde bulunan küçük tüplerin adıdır. Epididimal kist de testislerin etrafındaki tüplerden büyüyen zararsız bir oluşumdur.
Genellikle 40 yaş civarında gelişen bu kistlerin büyük bir çoğunluğu ağrıya ya da iltihaba sebep olmaz. İdrar ve ejakülasyon yetisine herhangi bir zarar vermezler. Bu yüzden de çoğu erkek kendinde bir kist olduğundan habersizdir. Kistik fibroz veya polikistik böbrek hastalığı epididimal kist oluşumuna sebep olabilir. Kist küçükse ve bir sorun teşkil etmiyorsa takip edilmesi yeterlidir. Ancak büyük ve ağrılıysa bir uzmana başvurmak en iyisidir.
