Menisküs : Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Menisküs, kişinin dizinde yer alan kıkırdak dokulardan meydana gelen bir yapıdır. Doku; diz, alt ve üstte bulunan iki ana bacak kemiğinin birleşmiş olduğu yerde bulunur. Bu doku yardımı ile kemiklerin birbirine temas etmesi engellenir. Lakin olası bir hastalık sonucu bu doku zarar görürse, menisküs zedelenmesi olabilir. Kişinin bu dokuya zarar vermesi oldukça kolaydır. Bu sebeple kişinin hareketlerine dikkat etmesi gerekir. Bu hastalık, yalnızca sporcularda değil, dizlerinin herhangi bir biçimde zorlayan herkeste görülebilen bir rahatsızlıktır.

Rahatsızlık şayet zamanında tedavi edilerek, dikkat edilirse kolayca geçebilen bir hastalıktır. Tedavi seçenekleri de yaralanmanın şiddetine bağlı olarak değişiklikler gösterebilir. Evde uygulayabileceğiniz aktiviteler ya da ilaçlar yardımı ile iyileşmeniz mümkün olabilir. İleri aşamaya gelmiş ise doktor muayenesi ve tedavisini uygulamanız gerekebilir.

Menisküs Nedir?

Menisküs, diz eklemlerinin içinde bulunan ve kulak kepçesi kıvamındaki ince kıkırdak yastıkçıklardır. Bunlar her iki dizin içinde 2 adet bulunur. Diz eklemini oluşturan kemiklerin temas yüzeyinin artırılması, eklem sıkılığının sağlanması, kemiklerin üzerine düşen basıncın dağıtılması, diz içindeki sıvının eklem kıkırdaklarına yayılımının sağlanması, şok kuvvetlerin emilmesi ve eklemin beslenmesinin sağlanması gibi görevleri bulunur.

Menisküs Yırtılması

Menisküs dokuları, ani dönme hareketlerinin yapılması başta olmak üzere, dize alınan herhangi bir travma sonucu yırtılabilir. Bu tahribatlar daha çok sporcu kişilerde görüldüğünden dolayı, bir sporcu rahatsızlığı olarak görülür. Lakin bu hastalığa sadece sporcu kişilerde değil, dizlerini herhangi bir şekilde zorlayan hemen hemen herkeste rastlanabilir. Bu yırtıklar; dizde ağrı, hareket kısıtlıkları, kilitlenmeler ve dizde sıvı toplanması gibi çeşitli şikayetlere sebep olur.

Meniküs Nedenleri Nelerdir?

Diz ekleminiz; vücut ağırlığı, taşınan yükler, uygulanan basınçlar, hızlı ve uzun süreli hareketlere karşı dayanıklı bir yapıdadır. Dayanıklı olmasına karşın tek eksenli yapısından dolayı, zorlanma ve zedelenmeler meydana gelebilir. Bu da hareketlerde kısıtlanmalar yaşanmasına ve zorlanmalara neden olabilir. Aynı zamanda bu bölgede meydana gelen zedelenmeler yaşam kalitenizi de oldukça düşürür.

Genelde genç yaşlardaki sporcularda görülebilen bu hastalığa, ani hareketler ve zorlanmalar sonucu sıradan insanlarda da sıklıkla rastlanabilir. Zorlanma yaşamadan da bir anda meydana gelebilir. Genelde 40 yaş üstündeki yaşlı bireylerde, zorlanma olmadan meydana gelen durumlar ile daha çok karşılaşılabilir.

1. Dize alınan darbeler ve trafik kazaları

Bu rahatsızlığın birçok basit sebebi bulunabilir. Dizin zorla bükülmesi, ani dönüşler, dizinize direkt temas ya da basınç artışına neden olacak aktiviteler esnasında yırtılmış olabilir. Bunların yanı sıra; ağır kaldırma ya da derin çömelme de yaralanmalara yol açabilir. Bu hastalık; diz üstüne düşme, dize gelen tekme, ayağın takılması sonucu diz üzerinde vücudun dönmesi ve ayağın sabit haldeyken gövdenin diz üzerinde dönmesi gibi hareketler ile oluşabilir. Bu nedenlerin dışında geçirilen bir trafik kazası sonrasında, dize alınan darbeler sonucunda da bu sorun ortaya çıkabilir.

2. Spor yaralanmaları

Futbol ya da kayak gibi spor aktivitelerinde, dizde dönme hareketleri sonucunda bu rahatsızlık oluşabilir. Bu yüzden birçok sporcu, diz bölgesinde yırtılma olması riskini taşır. Futbol, ​​​​​tenis, basketbol gibi ani dönüş ve ani duraklamalar yapılan spor dalları ile ilgilenen kişiler, yüksek risk altında yer alırlar.

3. Dejeneratif yaralanmalar

Yaşlılarda dize alınan küçük darbelerin sürekliliği halinde, bu darbelerin etkileri birikir ve menisküs parçalanabilir. Aynı zamanda osteoartrit rahatsızlığınız bulunuyorsa, diz yaralanması ya da menisküste yırtılma sorunları ile karşılaşma oranınız daha çoktur. Osteoartrit rahatsızlığı da genelde; yaşlanma, aşınma ve yıpranma sebebi ile, eklemlerinizde ağrıların ve sertliklerin oluşmasına sebep olan yaygın bir eklem rahatsızlığıdır.

Bu sağlık probleminin yaş ilerledikçe görülme riski de artar. Özellikle 30 yaş ve üstündeki kişilerde hastalığın görülme olasılığı daha çoktur. Çömelme ya da atlama gibi hareketleri yapmak için zayıf olan kişiler de risk altında olan kişilerdir.

Menisküs Belirtileri Nelerdir?

Hastalık kendisini yürüme zorlukları ve dizde genel bir ağrı olarak gösterir. Aynı zamanda bu hastalıktan muzdarip olduğunuzu anlamanın en basit ve kolay yolu; dokunuz yırtıldığı esnada duyulan sestir. Çünkü dokunuz yırtıldığı zaman, bir çatırtı sesi çıkarır.

1. Ağrı

Bu hastalığın en önemli belirtilerinden birisi, diz bölgesinde oluşan ağrılar olarak kabul edilir. Bu noktada, diz ve çevresinde uzun süren ve şiddetli şekilde ağrılar meydana gelir. Bu denli şiddetli ağrılarınızın olması kimi zaman diğer günlük hareketlerinizi yapmanızı engelleyebilir. Bunun yanı sıra ayakta durmakta dahi zorluk çekmenize sebep olabilir. Diz çevresinde meydana gelen bu ağrılar özellikle de dokunulduğu zaman daha çok acı verir. Çömelme, bir şey kaldırma veya oturduğunuz yerden kalkma durumlarında ağrılarınız artabilir. Ağrı tedavi edilmediği durumda yıllık bir süreç içerisine girebilir.

2. Şişme

Bu rahatsızlığın önemli başka bir belirtisi de, diz ve çevresinde meydana gelen şişliklerdir. Genelde şişlikler, yavaş yavaş 2-3 gün içerisinde artış gösterir. Şişme zaman geçtikçe kendisini sertleşmeye de bırakabilir. Şişme ile beraber kişi yürümede dahi zorluk çekmeye başlayabilir. Fakat şişme sorunu, buz uygulaması ile önemli bir ölçüde giderilebilir.

3. Hareketler

Hastalığın, hayatınızı etkileyen en kötü belirtilerinden birisi de hareket çapınızı daraltmasıdır. Bu bağlamda; çömelme, eğilme, oturma, yürüme, kalkma ve dizinizin hareket etmesini sağlayan bütün fonksiyonlarda güçlük çekebilirsiniz. Kısacası günlük yaşantınızı mahvederek hareket olanaklarınızı kısıtlar. Tedavi edilmez ise acısı zaman geçtikçe artış gösterebilir.

4. Diz kilitlenmesi

Diz kilitlenmesi belirtisi ile beraber, dizinizde ve çevresinde meydana gelen ağrılar sonucu, dizinizin ani bir tepki ile kasılabilir. Bu kasılmalar şiddetli ağrılara neden olabilir. Ayrıca kıkırdak da bir parça gevşek hale gelmiştir, diz ekleminizi engeller ve kayma hissi yaşatabilir.

Bu belirtilerin yanı sıra; eklemin hareket açıklığında azalma olması, diz içinde sıvı birikmesi, dizde sıvı akışı hissiyatı, boşalma hissi ve beraberinde takılıp düşme gibi belirtiler görülebilir.

Menisküs Ağrısı Nasıl Olur?

Dizde ve çevresinde uzun süren ve şiddeti gittikçe artabilen ağrılar görülebilir ve dokunduğunuz zaman, size daha çok acı verebilir. Bu ağrılar; yürürken, merdiven çıkarken ve inerken size zorluk verir. Aynı zamanda günlük aktiviteleri yaparken, çömelirken, otururken ve ayağa kalkarken de zorluk çekip, acı duyabilirsiniz. Orta dereceli vakalarda yırtığın olduğu bölgeye bağlı olarak dizin yan tarafında ya da merkezinde bıçak gibi giren ağrılar meydana gelebilir.

Bu rahatsızlık, özellikle futbolculara çok büyük sorunlar yaşatabilir. Çünkü dizde ve haliyle bacakta, ağrıdan dolayı hareket kısıtlamaları yaratabilir.

Menisküs Nasıl Anlaşılır?

Menisküsünüz yırtıldığı zaman bir “pop” sesi duyabilirsiniz. Çoğu insan yırtık menisküsleri ile günlük aktivitelerine ve çoğu sporcu da sporlarını yapmaya devam eder. Bu hastalarda, ikinci ya da üçüncü günlerde diz sertleşerek takılır ve şişkin bir hale gelebilir. Bu rahatsızlıkta en sık görülen belirtiler; diz ağrıları, şişlik ve sertliklerdir. Dizlerde bir güvensizlik, diz hareketlerinde bir kısıtlama yada kilitlenme görülebilir. Tedavi edilmez ise yırtık olan parça diz arasına sürüklenebilir. Kilitlenme ya da kaymaya neden olabilir.

Menisküs Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bu rahatsızlıktan şüphe duyuyorsanız uzman bir doktora gitmelisiniz. Doktor şikayetlerinizi dinleyerek teşhis için sizden 3 farklı şekilde test isteyebilir. Bunlar fiziksel test, görüntüleme testi ve artroskopidir.

Fiziksel test: Doktor dizinizi inceler ve hareket aralığınızı tespit etmek ister. Bu noktada menisküs eklem boyunca incelenir. Ayrıca doktor sizden McMurry adı verilen bir test de isteyebilir. Bu test ile beraber, menisküs yırtığı olup olmadığı daha net olarak görülebilir. Bu test genelde, doğrultma, diz bükme  ve döndürme gibi faaliyetleri içerir. Bu test uygulanırken dizinizden çıkacak sesleri de duyabilirsiniz.

Görüntüleme testi: Menisküs yırtığını onaylamak için yapılır. Bu kapsamda diz röntgeni, manyetik rezonans görüntüleme, ultrason yapılabilir.

Artroskopi: Fiziksel ve görüntüleme testlerinin yanından artroskopi testi de yapılır. Doktorunuz ameliyat yapmayı düşünüyor ise, bu teste ihtiyacı olur.

1. Dinlenme ve ağrı kesiciler

Başlangıç tedavisi olarak istiharat etmeniz gerekir. Dinlenmenize yeterince özen göstermeye dikkat etmelisiniz. Ayağınızdaki bu rahatsızlıktan dolayı mecbur kalmadığınız sürece yürümemenizi tavsiye ederiz. Eklemlerinizdeki ağırlığı hafifletmek amacıyla koltuk değneği kullanabilirsiniz. Diz ağrısını kötüleştirebilecek herhangi bir faaliyet yapmaktan kaçınmalısınız. Aynı zamanda ağrı ile birlikte şişlik de varsa, bunları gidermeye yönelik inflamasyon giderici ilaçlar kullanmalısınız.

2. Buz uygulaması ve bandajlama

Dinlenme ve ağrı kesicilerin yanında, dizinize buz koymanız da ağrılarınızı hafifletebilir. 3-4 saat boyunca 30 dakikalık süreler ile sorunlu bölgeye buz koymanız acılarınızı azaltabilir. Dizinizi sarmanız da başka bir tedavi yöntemi olabilir. Bu amaçla elastik bir bandaj kullanabilirsiniz. Hastanın yürümesi gerektiği durumda bandajlar, dize gelen yükün karşılanması için yardımcı olur. Dizde bulunan kasları sıkı tutar ve eklemin daha sağlam bir şekilde hareket etmesini sağlar. Bandaj ve dizlik ile diz eklemlerinin sabitlenmesinin yanı sıra tedavi ağrı kesici ilaçlar ile desteklenebilir.

3. Dizin vücuttan yukarı tutulması

Acınızı azaltmak amacıyla dizinizin altına yastık koyabilirsiniz. Aynı zamanda bacağınızı başka cisimler yardımı ile yukarıda tutabilirsiniz. Burada amaç dizinizi kalp seviyesinden yukarıda tutmaktır. Eğer dizinizde çok acı hissediyorsanız, bütün ağırlığınızı dizinize vermekten kaçınmalısınız.

4. Fizik tedavi

Doktorunuz diz çevrenizde bulunan kasları güçlendirmek amacı ile, fizik tedavi ve kas güçlendirici egzersizler önerebilir. Bu egzersiz ve fizik tedaviler; ağrınızı azaltmak, diz hareketliliğinizi ve diz istikrarınızı artırmak için yardımcı olabilir. Bacak kaslarınızı güçlendirmek amacıyla egzersizler yaparak hastalığın oluşmasına engel olabilirsiniz. Ayrıca yapacağınız sporlardan önce, yardımcı koruyucu donanım aletleri de kullanabilirsiniz. Bunların yanı sıra ayakkabı seçiminize de dikkat etmelisiniz. Özellikle spor yaparken, spor ayakkabılar giymeye özen göstermelisiniz.

Artroskopi ameliyatı ile yapılan kapalı cerrahi operasyonu ve sonrasında, iyi bir rehabilitasyon yapılması ile 3-5 günde günlük hayatınıza, 3-5 haftada ise spora dönebilirsiniz. Artroskopi ile kıvrılan yırtık parçasının alınarak ya da dikilerek onarılması mümkündür. Yırtık onarma işlemi sonrasında iyileşme süresi bir miktar daha uzayabilir. Ayrıca bu hastalığın tedavisinde, ülkemizde henüz kullanımda olmayan fakat dünyada yaygınlaşmaya başlayan nakil yöntemi de bulunur.

Menisküs Egzersizleri

• Yere bir çizgi çekip bir sınır belirleyin. Ayaklarınızı bitişik bir halde tutup, sınırın bir sağına ve soluna ayaklarınızı açmadan atlayın.
• Ağrı olan dizinizi bir merdiven basamağının üstüne düz hale getirin ve dizinizi acıtmadan bacağınızı yavaş bir şekilde basamağın üstüne çıkartıp indirin.
• Her iki ayağınızı birleştirerek, önce sağ tarafa sonra sol tarafa doğru bir adım atın. Bir süre bu hareketleri tekrarlayın.
• Ağrı olmayan dizinizi yukarıya doğru kaldırın ve arkaya doğru götürün. Ağrılı olan dizin üstünde, tek ayak ile aşağı yukarı kalkıp inerek dizinizi bükün ve gerdirin.
• Ağrılarınız hafifleyince ayakta durun ve sırtınızı geriye doğru yaslayın. Yaklaşık on dakika süreyle aynı hareketi tekrarlayın.
• Ayakta olacak şekilde dizlerinizi bükün ve aşağı doğru oturun. Yine bu yöntem ile yukarı doğru bu hareketi yapın.
• Bir yere oturarak dizlerinizi öne doğru uzatın. Önce sağ ayağınızı, sonra sol ayağınızı yukarı kaldırıp indirin ve aynı şekilde devam edin.
• Ayaklar sabit olacak şekilde dizlerinizi öne ve arkaya yavaşça bırakın. Yerde belirlediğiniz bir çizgi ile yavaşça üzerinden atlayın.
• Ayaklarınızı omuz hizasında açıp, yüksek bir zemin üzerinde iki ayağın parmak uçları ile çıkıp step hareketleri yapın.
• 15 gün sonunda rahat bir şekilde merdiven çıkabilir ve yürüyebilirsiniz.

Menisküs Ameliyatı Sonrası

Rahatsızlık için ameliyat iki şekilde olduğu için birinci yöntem, yani artroskopi kapalı cerrahisinde günlük hayata çabuk dönülebilir. Fakat şayet yırtık varsa ve bunun da onarımı gerçekleşmişse, eski halinize dönmeniz biraz zaman alabilir. Lakin zaman geçtikçe sağlığınıza kavuşabilirsiniz. İyileşme sürecinde dizinizi desteklemeli ve kaslarınızı güçlendirmek için doktorunuza düzenli olarak gidip muayene olmalısınız. Ameliyatın hemen sonrasında ayaklarınızı ve ayak parmaklarınızı oynatmanız kan dolaşımınızı artırabilir. Ameliyat sonrasında koltuk değneklerinizi 3-4 hafta içinde bırakabilirsiniz. Değnekleri ne kadar erken bırakırsanız, tedavi süreciniz de o oranda hızlanacaktır. Bunların yanı sıra fizik tedavi de görmeniz gerekir. Fizik tedavi ve bu rahatsızlık için yapabileceğiniz egzersizler sayesinde, iyileşme sürecini hızlandırabilirsiniz.

Ameliyatı atlattıktan sonra, diz bölgesinde yanma şeklinde ağrılar görülür. Ameliyatlı olan bölgede sıcaklık olur. İlk iki gün boyunca dizinizin üzerine buz uygulaması yapabilirsiniz. Günde 5-6 kez olacak şekilde 15-20 dakikalık buz uygulaması, dizinizdeki ağrılara ve şişliklere karşı yararlı olabilir. Şayet ağrılarınız çok yoğun bir şekilde ise doktorunuzla görüşerek ağrı kesici ilaçlar alabilirsiniz.

Ameliyat sonrasında spinal anestezi yapıldığından dolayı, 4-5 saat süre ile belden aşağınız uyuşuk halde olur ve idrarınızı yapamazsınız. Şayet mesaneniz yani idrar keseniz çok dolarsa ve idrar yapamazsanız, bu size alt karın bölgesi ve kasık bölgesinde ağrı olarak döner. Bu durumun oluşmaması amacıyla idrar yapana dek fazla sıvı almamalısınız. Aynı zamanda mesane üzerine sıcak su torbası uygulaması yapmanız da faydalı olabilir.