Aft : Neden Olur, Nasıl Geçer?

Bilinen diğer isimleri “pamukçuk” ve “aftöz ülser” olan aft, ağız içinde çıkan yaralardır. Mukozanın bir kısmının yok olması ya da aşınmasıyla başlar. Yanak içleri, yumuşak damak ve dilde görülür. Yuvarlak sarı veya beyaz renkte bir yaradır. Genelde yanlışlıkla yanağımızı ısırdığımız zaman olur. Ancak, bazı vitamin ve mineral eksiklikleri, çeşitli gıdalara karşı hassasiyet ve gargara veya ağız suyu gibi güçlü mikrop öldürücüler de buna neden olabilir.

Bulaşıcı değildir, kalıtımsal olabileceği de söylenir ama tam olarak buna neyin sebep olduğu belli değildir. İstatistiklere göre kadınlar pamukçuk oluşumuna erkeklerden daha yatkındır. Bu yaralar zaman zaman uçukla karıştırılır, ama ikisi farklı şeylerdir. Uçuk oluşumuna bir virüs sebep olur ve ağız içinde değil, dışında oluşur.

Bebeklerde Aft

Bebeklerde çok sık görülmez. Yetişkinlerde görülen yaralarla aynıdır. Ciddi bir durumun habercisi değildir. Ancak beslenme sırasında bebeğin canını yakar. Gıda alerjisi, genetik faktörler ya da vitamin eksikliği yüzünden olabilir. Bebeğin bağışıklık sistemi henüz yeterince gelişmediği için bu durum zaman zaman görülebilir.

Bebeğinizin ağız bölgesinde aft oluştuysa, normal su ve oksijenli suyu karıştırarak bir pamuk yardımıyla bebeğinizin ağzının yara olan bölgelerini nazikçe temizleyebilirsiniz. Bu işlem günde 2- 3 defa uygulanabilir. Bebeğinizin canı çok yanıyorsa veya sorun düzelmeyip kendini tekrar ediyorsa doktora gitmeniz daha sağlıklı olur.

Aft Neden Olur?

1. Yanlışlıkla yanağı ısırmak

Genellikle yemek yerken karşılaşılan ve oldukça can acıtan bir durumdur. Hızlı yemek yemek veya yemek yerken konuşmak buna sebep olabilir. Aynı şekilde sakız çiğnerken de yanlışlıkla yanak ısırılabilir.

2. Yanlış hizalanmış diş protezi

Ağız içine takılan yanlış hizalanmış diş protezleri veya diş telleri de yanağa sürtüp kesme yaparak yara oluşumuna sebep olabilir. Eğer kırık veya çarpık dişleriniz varsa, bunlar da yanağınızı ısırmanıza ve yara oluşumuna sebep olabilir.

3. Bazı yemekler

Fazla acı veya baharatlı yiyecekler yedikten sonra ağızda yanıklar oluşabilir. Çikolata gibi alerji riski olan gıdalar veya turunçgiller, sirke gibi ağız mukozasını tahrip edebilecek yiyecekler de ağızda pamukçuk oluşumuna sebep olabilir.

4. Sigarayı bırakmak

Sigarayı bıraktıktan sonra geçici bir süreyle ağızda yaralar görülebilir. Bu, vücudun gösterdiği bir reaksiyon olarak yorumlanır. Ancak bu durum her birey için geçerli değildir.

5. Vitamin ve mineral eksikliği

Sıklıkla ağızda aft hangi vitamin eksikliği yüzünden olur diye merak edilir. B12 vitamini eksikliği buna sebep olabilir. Bunun haricinde folik asit, demir ve çinko eksikliği sonucu da bu yaralar oluşabilir.

6. Stres

Çoğu hastalıkta olduğu gibi bu durumda da stres ve kaygı gibi duygu durumları ağız yaraları oluşumunu tetikler. Stres kaynağı olan durumları yaşamınızdan uzak tutmanız önemlidir. Eğer stresle başa çıkamıyorsanız profesyonel bir yardım almanız en doğrusudur.

7. Otoimmün rahatsızlıklar

Bağışıklık sistemiyle ilgili rahatsızlıklar da bu duruma sebep olur. Ayrıca bağışıklık sisteminiz zayıfladığında ve hastalıklara açık olduğunuzda da bu durumla karşılaşabilirsiniz. Ayrıca vücutta oluşan enfeksiyon, etki olarak pamukçuğa sebep olabilir.

8. Helicobacter pylori

Yapılan bazı araştırmalar mide ülserine sebep olan “helicobacter pylori” adlı bakterinin ağız içinde oluşan yaraların da sebebi olduğunu gösteriyor. Ancak bazı araştırmalar da suçlu bulunan bu bakteri türünün, ağızda oluşan yaralarla bir ilişkisi olmadığını savunmakta.

9. Ülseratif kolit

Kolon ve rektumun iç çeperlerinde ülsere ve tahrişe neden olan “ülseratif kolit” bu durumun sebepleri arasındadır. Bir diğer kronik ve iltihaplı bağırsak hastalığı olan crohn hastalığı da tekrar eden yaralara sebep olabilir. Crohn hastalığı aynı zamanda anüste yara ve çıban oluşumuna sebep olur.

10. Çölyak hastalığı

Glüten intoleransı olarak bilinen çölyak hastalığı bağırsakta sorunlara yol açar. Bazı vitamin ve minerallerin vücut tarafından emilmesini engeller. Bu yüzden ağız yaraları oluşmasına da neden olabilir.

Çölyak Hastalığı Hakkında Daha Detaylı Bilgiler İçin: Çölyak Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

11. Behçet hastalığı

Behçet hastalığı, genital ülser, göz iltihaplanması, konjuktuvit gibi sistemik belirtilerin yanında ağız içinde oluşan yaralarla da kendini gösteren bir hastalık olarak bilinir. Özellikle de dilde aft çıkması daha çok görülen bir durumdur.

12. Adet dönemi

Kadınlarda adet dönemindeki hormon dalgalanmaları da ağız içinde oluşan bu yaralara sebep olabilir. Adet dönemlerinde birçok kadın ağrı kesici kullanır. Ağrı kesici ve beta bloker gibi ilaçlar bu rahatsızlığın sebepleri arasında gösterilir.

Ağız Yaralarını Önleme Yolları Nelerdir?

• Lauril sülfat içeren ürünler aftöz ülsere sebep olabilir. Bu yüzden diş macunu ya da ağız suyu alırken içeriklerine bakarak satın almak gerekir.
• Düzenli olarak diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak da ağız sağlığı için önemlidir. Çok sert diş fırçası kullanılmamalı.
• Vücutta hangi vitamin ya da mineral eksikliği varsa tespit edilmeli ve bunun için takviyeler veya ilaçlar kullanılmalı.
• Yemek yerken konuşmamaya ve çok hızlı yememeye dikkat edilmeli.
• Sadece bir problem olduğunda değil, düzenli aralıklarla diş doktoruna gitmek ağız sağlığı için gereklidir.

Aft İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

• Normalde bu yaralar sık sık tekrar etmez. Bu yüzden ufak da olsa eğer tekrar ediyorsa,
• Sebep olduğu ağrı şiddetleniyorsa ve ağrı kesici almanıza rağmen geçmiyorsa,
• Tedavi edilmeyen aftöz ülser bakteriyel enfeksiyonlara ve diş apselerine sebep olabilir. Ağzınızdaki bu yaralar 3 haftadan fazla sürüyorsa,
• Aftöz ülserle beraber ishal görülüyorsa doktora gidilmelidir.

Doktor muayene sırasında herpes (uçuk), yaralanma ve enfeksiyon olasılıklarını elemek için bazı testler yapar. Bağışıklık sistemini veya bağırsakları etkileyen bir rahatsızlık olup olmadığını kontrol eder. Ayrıca uzun süreli yaralar için ağız kanseri taraması da gerekebilir.

Aft Nasıl Geçer?

1. Merhem

Bu yaralara uygun eczanelerden temin edebileceğiniz merhemler mevcut. Yara olan bölgeye günde bir veya iki defa sürerek kısa sürede kurtulabilirsiniz. Bu rahatsızlığın tedavisinde antibiyotik etki etmez.

2. Gargara ve jeller

Özel antiseptik içeren ağız suları ile gargara yapmak yaranın büyümesini engelleyip acısını azaltır. Yine steroid jeller ve tabletler kullanmak da etkili bir tedavi yöntemidir. Bunları eczaneden temin edebilirsiniz.

3. Zerdeçal

Merhem ve gargaralar haricinde evde hazırlanabilecek bitkisel yöntemler de vardır. Bir yemek kaşığı zerdeçalı bir miktar su ile karıştırarak kremsi bir hale getirin. Direkt olarak sorunlu bölgenin üzerine sürün. Bu işlemi zerdeçal ve balı karıştırarak da yapabilirsiniz.

4. Karbonat

Bir çay kaşığı karbonatı yarım çay bardağı su ile karıştırın. Ağzınızda gargara yapıp tükürün. Ağrıyı ve iltihabı azaltan bu gargarayı haftada 5-7 defa uygulayabilirsiniz.

5. Kişniş otu tohumu

Dil ve ağızda çıkan yaraların iltihabını azaltan başka bir bitki de kişniş otu tohumu. 1 çay kaşığı kişniş otu tohumunu 2 bardak ılık suda bekletin. Sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa gargara yapın. İçinde barındırdığı antioksidan yara oluşumunu yavaşlatır.

6. Karadut suyu

Karadut suyu da güçlü bir antiseptik ve antioksidandır. Yıpranmış dokuları onarır. Her gün gargara yaparak kullanılabilir. Bu sorunun dışında da günlük yaşamınızda karadut suyu tüketmek sağlığınız açısından faydalıdır.

7. Nane yağı

Nane, içinde bulundurduğu doğal antioksidanlarla ağız yaralarınıza iyi gelir. Tedavi yöntemi olarak taze nane yaprağı çiğneyebilirsiniz. Ayrıca bir pamukla sorunlu bölgenin üzerine nane yağı da sürebilirsiniz. Nane yağı aynı zamanda ağız kokusu için de oldukça etkilidir.